Johan Turi

Dán artihkkalis dáidet leat čállinmeattáhusat. Jus háliidat, de divo daid ja váldde eret dan málle. Giitu!

Johan Turi

Johan Turi
Riegádan	njukčamánu 12. beaivvi 1854:s(1854-03-12) dehe 1854:s Guovdageainnu suohkan, Finnmárku, Norga
Jápmán	skábmamánu 30. beaivvi 1936:s(1936-11-30) dehe 1936:s Jukkasjärvi[d], Girona gielda, Norrbottena leatna, Ruoŧŧa
Riikkavulošvuohta	Norgga gonagasriika
Bargu
Ámmát	girječálli ja málejeaddji
Giella	davvisámegiella, dárogiella, ruoŧagiella ja sámegielat
Johan Turi Wikimedia Commonsas

Johan Turi (1854–1936) lei boazosápmelaš ja girječálli. Son riegádii 12.3.1853 Norgga Guovdageainnus, Ávžžis, ja jámii 30.11.1936 Ruoŧa Čohkkirasas. Turi lei sámi girječálli, duojár ja dáiddár. Girkogirjjis lea su namma čállojuvvon Johannes Thuri. Su váhnemat leigga Ole Olsen Turi ja Inger Aslaksdatter Logje.

Turi dovdoseamos girji, Muittalus samid birra, lei vuosttaš girji, mii lei čállon sámegillii, ja dat almmustuvai jagis 1910. Turis ii lean formála čállinoahppu ja čáledettiin son anii iežas čállinvuogi (mii ii goassege geavahuvvon loahpalaš, almmustahtton čállosiin). Dánskkalaš antropologa Emilie Demant movttiidahtii Turi ollašuhttit su niegu čállit girjji sámiid birra ja jorgalii Turi girjji dánskkagillii. Muittalus samid birra almmustuvai de guovtti gillii jagis 1910. Girjái lea Johan Turi sárgon 14 gova liigegovvamáhppii. Su sárgumat čájehit ee. sápmelaččaid bivddu, johtimiid, gárddástallamiid ja siiddastallamiid. Nils Nilsson Skum, sámi dáiddár ja boazodoalli Davvi-Sámis, lea sárgon gova ovdasiidui. Lágádus lei Nordiska bokhandeln AB Stockholmmas.

Muittalus samid birra lea jorgaluvvon máŋgga gillii, omd. dánskka-, ruoŧa-, eŋgelas-, duiskka-, ungára-, jáhpána-, fránskka-, italia-, suoma- ja dárogillii. Girji lea almmuhuvvon golmma sámegiel čállinvuogi mielde jagiin 1965, 1986 ja 2010, ja dat lea maiddái almmuhuvvon jietnagirjin jagis 2010. Ođđaseamos prentosa várás 2010 lea Mikael Svonni dárkkistan Johan Turi giehtačállosiid ja lea dulkon daid ođđasit.

Bibliografiija

1910: Muittalus samid birra - En bog om lappernes liv (vuosttaš sámegillii čállojuvvon girji)

1918: Lappish texts (1988: Sámi deavsttat)

1931: Från fjället (1988: Duoddaris)

Liŋkkat

https://web.archive.org/web/20110925061738/http://www.arkivverket.no/arkivverket/Arkivverket/Samisk-arkiv/Nettutstillinger-Neahttacajahusat/Johan-Turi-girji-MUITTALUS-SAMID-BIRRA-100-jagi/Ollasuhttit-niegu-callit-girjji-samegillii

Johan Turi, Muitalus sámiid birra (dálá čállinvuogi mielde) Romssa universitehta neahttasiidduin