Erohusat artihkkala «Ekonomalaš, sosiálalaš ja čuvgehuslaš vuoigatvuođaid guoski riikkaidgaskasaš oktasašsoahpamuš» veršuvnnaid gaskkas

rápmaoktasašsoahpamuša oahpahusa ja skuvlema oppalaškommeanta (ACFC Thematic Commentary No. 1) | Jahki = 2006 | Bihttá = | Siidu = 11 | Olggosaddinbáiki = | Olggosaddi = [[Eurohpáráđđi]] | www = https://rm.coe.int/16800c8f3c | Lohkanbeaivvi = 01.06.2018}}</ref>, '''ekonomalaš, sosiála- ja kulturrivttiid riikkaidgaskasaš oktasašsoahpamuš''' (oanádus: ESČ-soahpamuš dahje ESK-soahpamuš<ref name="yle2">{{Neahttagáldu | čálli = Näkkäläjärvi, Pirita | namma = ON ávžžuha Suoma bidjat leavttu giellaealáskahttinprográmmii ja ILO-ratifisemii | čujuhus = https://yle.fi/uutiset/osasto/sapmi/on_avzzuha_suoma_bidjat_leavttu_giellaealaskahttinprogrammii_ja_ilo-ratifisemii/7668175 | beaivemearri = 04.12.2014 d. 8:22, beaividuvvon 04.12.2014 d. 13:06 | olggosaddi = YLE Sápmi | čujuhuvvon = 01.06.2018}}</ref>, Suomas maiddái TSS-soahpamuš ({{g-fi|TSS-sopimus}}<ref name="sdfi"/><ref name="yle"/>)), '''riikkaidgaskasaš konvenšuvdna ekonomalaš, sosiála ja kultuvrralaš vuoigatvuođaid birra'''<ref name="barn-no">{{Neahttagáldu | namma = Konvenšuvdna vuoigatvuođain mat gusket olbmuide geain leat hedjonan doaibmanávccat | čujuhus = https://www.regjeringen.no/contentassets/26633b70910a44049dc065af217cb201/fn-konvensjonen-samisk-oversettelse.pdf | olggosaddi = Norgga Mánáid-, dásseárvo- ja searvadahttindepartemeanta | čujuhuvvon = 03.06.2018}}</ref><ref name="galdu2">{{Girjegáldu | Čálli= Skutnabb-Kangas, Tove ja Dunbar, Robert | Namma = Álgoálbmotmánáid oahpaheapmi gielalaš álbmotgoddin ja rihkkumin olmmošsohkagotti vuostá? Máilmmeviidosaš perspektiiva | Jahki = 2010 | Bihttá = 2.2. Vuoigatvuohta oahpahussii | Siidu = 14 | Lassidiehtu = Gáldu čála : Álgoálbmotvuoigatvuođaid áigečála Nr 1/2010 | Olggosaddinbáiki = Guovdageaidnu | Olggosaddi = Gáldu | Dovdolohku = ISBN: 978-82-8144-054-8 | www = http://galdu.custompublish.com/getfile.php/3131369.2388.rvpdpffqcb/1_2010_utdanning_urfolksbarn_samisk.pdf | Lohkanbeaivvi = 03.06.2018}}</ref> lea [[riikkaidgaskasaš šiehtadus]] man [[Ovttastuvvan našuvnnat|Ovttastuvvan našuvnnaid]] dievasčoahkkin lea dohkkehan [[juovlamánu 16.]] b. [[1966]] ja mii bođii fápmui [[ođđajagimánu 3.]] b. [[1976]]. Soahpamuš geatnegahttá  soahpamušoassebeliid ovddidit olbmuid [[ekonomalaš, sosiálalaš ja čuvgehuslaš vuoigatvuođat|ekonomalaš, sosiálalaš ja čuvgehuslaš vuoigatvuođaid]] nugo bargiid vuoigatvuođaid, vuoigatvuođa dearvvašvuhtii, skuvlejupmái ja govttolaš eallindássái. Ođđajagimánu 2018 rádjái soahpamuša lealeat vuolláičállán ja dohkkehan 166 soahpamušriikka<ref name="reservations"/>. [[Amerihká ovttastuvvan stáhtat]], [[Komorat]], [[Kuba]] ja [[Palau]] lealeat dušše vuolláičállán soahpamuša<ref name="reservations">{{Neahttagáldu|čujuhus=https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=IND&mtdsg_no=IV-3&chapter=4&clang=_en|namma=UN Treaty Collection: International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights|beaivemearri=03.01.1976 |olggosaddi=Ovttastuvvan našuvnnat|čujuhuvvon=03.06.2018|giella={{en}}}}</ref>. ESČ-soahpamuš gullá riikkaidgaskasaš olmmošvuoigatvuođaid vuođđokonvenšuvnnaide ovttas [[olmmošvuoigatvuođaid oppamáilmmálaš julggaštus|olmmošvuoigatvuođaid oppamáilmmálaš julggaštusain]] ja [[siviila- ja politihkalaš vuoigatvuođaid guoski oktasašsoahpamuš|siviila- ja politihkalaš vuoigatvuođaid guoski oktasašsoahpamušain]].