Johann Wolfgang von Goethe

Johann Wolfgang von Goethe

Johann Wolfgang von Goethe
Johann Wolfgang von Goethe
Riegádan	borgemánu 28. beaivvi 1749:s(1749-08-28)[…] Frankfurt, Det tysk-romerske rike[d]
Jápmán	njukčamánu 22. beaivvi 1832:s(1832-03-22)[…] (82) Weimar[d], Sachsen-Weimar-Eisenach[d], Det tyske forbund[d]
Hávdi	Weimarer Fürstengruft
Riikkavulošvuohta	Sachsen-Weimar-Eisenach[d]
Bargu
Ámmát	teáhterhoavda, botanihkkár, politihkkár, málejeaddji, filosofa, teologa, láhkačeahppi, kunstkritiker (nb) , musikkritiker (nb) , girjerájusbargi, diktačálli, reiseforfatter (nb) , fysihkar, litterat (nb) , románačálli, dramatihkkár, selvbiograf (nb) , diplomáhtta, stáhtaalmmái, polyhistor (nb) , aforismeforfatter (nb) , dagbokskriver (nb) , mineraloga, zoologa, kunstteoretiker (nb) , advokáhta, šuokŋadahkki, librettist (nb) , girječálli, govvadáiddár ja dáiddahistorihkkár
Giella	duiskkagiella
Bálkkašumit	Den bayerske krones fortjenstorden (nb) , offiser av Æreslegionen (nb) , 1. klasse av Sankta Annas orden (nb) , Grand Cross of the House Order of the White Falcon (en) , kommandør av Leopoldsordenen (nb) , Leopoldsordenen (Østerrike) (nb) ja storkors av Æreslegionen (nb)
Bearaš
Váhnemat	Catharina Elisabeth Goethe (nb) ja Johann Caspar Goethe
Guoibmi	Christiane von Goethe (nb)
Mánát	August von Goethe
Lassedieđut
Vuolláičálus
Johann Wolfgang von Goethe Wikimedia Commonsas

Johann Wolfgang von Goethe riegádii 1749 borgemánu 28 beaivvi Frankfurt am Main nammasaš gávpogis Duiskkas ja jámii njukčamánu 22. beaivvi 1832 Weimaris. Son lei girječálli, diktačálli ja luonddudutki. 1782 son oaččui ádela gullevašvuođa. Su ovdalaš namma lei Johann Wolfgang Goethe.

Oanehis eallingeardi

Goethe riegádii su bearraša viesus Frankfurt am Main nammasaš gávpogis. Dat viessu oaččui maŋŋeis nama Goethe-Haus (sámegilli: Goethe viesu). Su áhčči lei juridihka doavttir ja 21 jagi boarráset go Goethe eadni. Áhčči lei ruđalaš ja sáhtii eallit daid reanttuid veagas maid son oaččui iežas opmodaga ovddas. Seammás son buđaldii iežas dáidda- ja girječoakkáldagaiguin. Goethe sohka lei boargárlaš ja bođii Thüringis. Fuolkkit ledje rávddit, suvddárat ja viidnegávpedoallit. Goethe áddjá lei bivnnuhis suvddár ja go son náitalii de Goethe áhku bearaš skeŋkii stuorra gárdina. Goethe áhčči nagodii dasto árbbiinis oastit tihtela mii attii vejolašvuođa beassat bajit luohkkái. Goethes lei okta oabbá gean namma lei Cornelia. Ledje earát nai muhto dat jápme njuoratmánnán. Oappáš-vieljáš leigga lagas ustibaččat dassážii go Cornelia jámii 26 jagi boarisin.

Skuvllas son logai buotlágan ávdnasiid birra. Son lei erenoamáš čeahppi sárgut, dánsut ja miehkástallat. Maŋŋel son fárrii Leipzigii ja de fas Strasbourgii lohkat universitehtas. Seammás čálligođii divttaid. 24-jahkásažžan Goethe birgii bures girječállin. Dalle son lei mielde girječállinlihkadusas mii gohčoduvvo Sturm und Drang (sámegillii: Stoarbma ja háliidus). 1774 čálii iežas vuosttaš romána Die Leiden des jungen Werthers (sámegillii: Nuorra Werthera gillámušat) muhto son ii bidjan iežas nama girjji ala. Dát romána lea Werthera birra gii lea ráhkásnuvvan Charlottii, muhto soai heaitaleaba ja Werther sorbme iežas.