Erohusat artihkkala «Märät säpikkäät. Sápmi underground – Saamelaisten käyttöopas» veršuvnnaid gaskkas

Sisdoallu sihkkojuvvon Sisdoallu lasihuvvon
Holder (ságastallan | rievdadusat)
Čoahkkáigeassu váilu
div.
Gurgadas 1:
'''Märät säpikkäät. Sápmi underground – Saamelaisten käyttöopas''' (sá. {{g-se|[[Njuoska bittut]]. Sápmi underground – movt ipmirdit sápmelaččaid}}) lea [[suomagiella|suomagielat]] giehtagirji sámiid birra.<!--liŋka ii doaimma: <ref name="yle-2044966">http://areena.yle.fi/radio/2044966</ref>--> Girjji leat čállán Njuoska bittut –guovttos-guovttos [[Ánne Kirste Aikio]] ja [[Suvi West]] ovttas girječálli ja antropologa Esa Salmisiin. [[Johnny Kniga|Johnny –goasttádusKniga -goasttádus]] almmustahtii giehtagirjji jagis 2013.<ref name="jk">http{{Neahttagáldu | čálli = | namma = Märät Säpikkäät - Sápmi underground| čujuhus = https://www.johnnykniga.fi/kirjatkirja/esa-salminen/product/nomarat-sapikkaat/9789510399545| beaivemearri = | olggosaddi = Johnny Kniga | čujuhuvvon = 18.2.2020 | giella = {{fi}}}}</ref> Bargu sisdoallá albma rávvagiid ja fáktadieđuid, muhto maiddái ''underground-'' dahje suollemas informašuvnna [[sámit|sámekultuvrras]].<ref>http!--liŋka ii doaimma://areena. <ref name="yle.fi/radio/-2044966<"/ref>-->
 
==Ulbmiljoavku==
''Märät säpikkäät. Sápmi underground – Saamelaisten käyttöopas'' lea gudnečájáhus buot sápmelaččaide ja earenoamážit dat veahkeha [[suopmelaččat|suopmelaččaid]] ipmirdit sápmelaš álgoálbmoga. Girji lea oaivilduvvon davvin mátkkošteaddji olbmuide, sápmelažžii liikostuvvan suopmelaččaide ja buohkaide, geat leat beroštuvvan [[Ultima Thule]] -kultuvrras.<ref name="girji-s8">{{Girjegáldu | Čálli= Aikio, K., Salminen E. ja West, S.:" | Namma = Märät säpikkäät. Sápmi underground - Saamelaisten käyttöopas", | Jahki = 2013 siidu| Siidu = 8 | Lassidiehtu = | Olggosaddinbáiki = Helsset| Olggosaddi = Johnny Kniga | Dovdolohku = ISBN 9789510399545 | Lohkanbeaivvi = 20.10.2013 | G ={{fi}}}}</ref> Skenet-siiddus leat árvalan, ahte váldoulbmiljoavku leat 20-30-jahkásaš náitalkeahtes olbmot, dasgo girji doallá sisttis olu irgidan- ja festenrávvagiid.<ref>{{Neahttagáldu | čálli = Ylitalo, Silja | namma = Märät säpikkäät | čujuhus = http://www.skenet.fi/artikkeli/13/10/marat-sapikkaat| beaivemearri = 16.10.2013 | olggosaddi = Skenet | čujuhuvvon = 18.2.2020 | giella = {{fi}}}}</ref>
 
==Duogáš==
Aikio ja West hutkkaiba čállit girjji iežaska kultuvrras, go Salminen jearahalai sudno [[Madventures]]-joavkku girjji várás. ''Märät säpikkäät. Sápmi underground – Saamelaisten käyttöopas'' lea čállojuvvon suopmelaččaid beroštumi ja nuppe dáfus diehtemeahttunvuođa dihte. Dahkkit háliidedje lebbet dieđu sápmelaččain danin go sin mielde suopmelaččat orrot diehtime eanet eará riikkaid [[álgoálbmot|álgoálbmogiin]]. <ref>Aikio, K., Salminen E. ja West, S.:name="Märät säpikkäät. Sápmi underground girji- Saamelaisten käyttöopass8",/><!--liŋka 2013ii siidudoaimma: 8</ref><ref name="levinyt">http://www.levinyt.fi/news.php?id=3181&print=2</ref>-->
 
{{Neahttagáldu | čálli = | namma = | čujuhus = | beaivemearri = | olggosaddi = | čujuhuvvon = | giella = {{fi}}}}
 
==Sisdoallu==
Bargu gieđahallá sámekultuvrra iešironiijalaččat<ref>http: name="jk"//www.johnnykniga.fi/kirjat/-/product/no/9789510399545</ref> ja lea juhkkojuvvon gávcci oassái [[Sápmi|Sámi]] jagiáiggiid mielde. [[Dálvi]], [[giđđadálvi]], [[giđđa]], [[giđđageassi]], [[geassi]], [[čakčageassi]], [[čakča]] ja [[čakčadálvi ]] leat dego rámat loguide. Girjjis leat [[diehtogirji|diehtogirjeláganit]] fáktadieđut go fáddán leat ovdamearkka dihte [[suomaiduhttin]], [[boazodoallu|boazodoalu]] spirevahágat ja [[citysápmelaččat|citysápmelaččaid]] identiteahttakrisat[[identiteahttakrisa]]t.<ref name="girji-s193-242">{{Girjegáldu | Čálli= Aikio, K., Salminen E. ja West, S.:" | Namma = Märät säpikkäät. Sápmi underground - Saamelaisten käyttöopas", | Jahki = 2013 siiddut| Siidu = 193 ja 242 | Lassidiehtu = | Olggosaddinbáiki = Helsset| Olggosaddi = Johnny Kniga | Dovdolohku = ISBN 9789510399545 | Lohkanbeaivvi = 20.10.2013 | G ={{fi}}}}</ref><ref>http://www.youtube.com/watch?v=2OwqWam0gxo</ref><!--liŋka ii doaimma: <ref>http://www. name="levinyt.fi"/news.php?id=3181&print=2</ref> --> Giehtagirji gieđahallá maid sámiid historjjá, politihka ja duoji. Bargu sisdoallá goittotge maid suollemasat dieđu sámekultuvrras, dego rávvagiid lávus láhttemis. Girjjis leat gárvodan- ja ávvudanrituálat, njálgga reseapttat ja irgidanrávvagat.<ref> http://www.skenet.fi/artikkeli/13/10/marat-sapikkaat</ref> Aikio ja West mielde girji leage dievva kultuvra, ráhkisvuohta ja ávvudeapmi. Salmisa mielde barggus oidnojit seahkálagaid boaresáigásaš antropologiija, humor ja duippideapmi. <ref>Aikio, K., Salminen E. ja West, S.:"Märät säpikkäät. Sápmi underground - Saamelaisten käyttöopas", 2013 siiddut 8-9 </ref>
 
Fáttát leat olu ja danin artihkalat leat oalle oanehaččat.<ref>http://www.skenet.fi/artikkeli/13/10/marat-sapikkaat</ref> Daid lassin giehtagirjjis leat smávva fáktaruvttot ja govat.Siiddut leat girjjagat ja ivdnát.<ref>http!--liŋka ii doaimma://areena. <ref name="yle.fi/radio/-2044966<"/ref>--> <ref>https://www.facebook.com/events/168726286666478/?ref=22</ref> Girjjis leat oasit main Salminen gieđahallá kultuvrra olggobeale olbmo oainnuid sámekultuvrra iešvuođaid birra.<ref>Aikio, K., Salminen E. ja West, S.:"Märät säpikkäät. Sápmi underground - Saamelaisten käyttöopas", 2013 omd. siiddut 50-51</ref> Mielde leat maid Aikio ja West intiima beaivegirjebihtát ja govat sudno iežaska ruoktoálbumiin, mánnávuođas ja lagas olbmuin.<ref>http!--liŋka ii doaimma://www.levinyt.fi/news.php?id=3181&print=2 </ref name="levinyt"/> -->
 
Aikio ja West deattuheaba, ahte girji lea čállojuvvon sudno geahččanguovllus. Dat lea sudno mielde dušše oasáš sápmelašvuođas iige olles duohtavuohta álbmogis. <ref>http://www.youtube.com/watch?v=2OwqWam0gxo</ref> Maid Skenet-siiddus lohket, ahte girji ii leat dárkkuhuvvon čiekŋalis analysan, muhto baicce guovtti nuorra nissona suohtas ja persovnnalaš oaidnun sápmelašvuođas.<ref> http://www.skenet.fi/artikkeli/13/10/marat-sapikkaat</ref>
 
==Vuostáiváldin==
Girji bođii olggos čakčamánu 30. beaivi, ja dan gudnin sihke Helssegis ja Anáris ordnejuvvojedje almmustahttindilálašvuođat. <!--liŋka ii doaimma: <ref>http://areena. name="yle.fi/radio/-2044966<"/ref>--><ref>https://www.facebook.com/events/168726286666478/?ref=22</ref> Madventures-joavkku Riku Rantala mielde girjji gánneha lohkat eandalii juos lea davás vuolgime amas čurboš. Maid girječálli Mikko-Pekka Heikkinen lea rábmon girjji.<ref>Aikio, K., Salminen E. ja West, S.:"Märät säpikkäät. Sápmi underground - Saamelaisten käyttöopas", 2013 bearbma</ref> Opettaja-bláđi neahttasiidu muitala suomagiela lektor Netta Walldénis, gii áigu geavahit girjji eatnigiela diimmuin. Su mielde girji heive bures oahppogirjji oktii.<ref>http://www.opettaja.fi/cs/Satellite?c=Page&pagename=OpettajaLehti%2FPage%2Fjuttusivu&cid=1351276519632&juttuID=1355755433014</ref> Dan sadjái Skenet-neahttasiidu kritisere barggu das, ahte gaskkohagaid dat čájeha sápmelašvuođa eksotihkalaččabun go dat duohtavuođas leage. Goittotge siidu mieđiha, ahte stuorámus oassi girjji sisdoalus lea beroštahtti, dat lea čállojuvvon njuovžilit ja maid humor lea mielde. Girjjis oidno polihtalaš ja feministtalaš vuođđu, ja dat váldá beali.<ref> http://www.skenet.fi/artikkeli/13/10/marat-sapikkaat</ref>
 
==Gaskavuohta tv-prográmmii==
Ánne Kirste Aikio ja Suvi West leaba šaddan dovddusin Märät säpikkäät-prográmmas (sá. Njuoska bittut). Girji spiehkasta prográmmas dien lahkái ahte dat gieđahallá sápmelašvuođa, go fas prográmmas lea gažaldat eanetge suopmelašvuođas.<ref>http://www.youtube.com/watch?v=2OwqWam0gxo</ref> Girjjis lea maid persovnalaččat geahččanguovlu<!--liŋka ii doaimma: <ref>http://www. name="levinyt.fi"/news.php?id=3181&print=2</ref> -->, ja nuppegežiid go prográmmas dahkkit eai doaimma neavttára rolla mielde. Prográmma ja girjji stiillat leat seammasullasaččat, muhto girji ii liiggástala dahje generalisere seamma olu.<ref> http://www.skenet.fi/artikkeli/13/10/marat-sapikkaat</ref>
 
==Geahča maid==
Lohkančájánas goasttideaddji siidduin *[http://wwwmedia.johnnyknigabonnierbooks.fi/sample-pages/9789510399545_lukun.pdf Lohkančájánas goasttideaddji siidduin]
 
==Gáldut==