Erohusat artihkkala «Olmmošvuoigatvuođaid oppamáilmmálaš julggaštus» veršuvnnaid gaskkas

'''Olmmošvuoigatvuođaid oppamáilmmálaš julggaštus'''<ref name="udhr">{{Neahttagáldu | namma = Olmmošvuoigatvuođaid oppamáilmmálaš julggaštus | čujuhus = http://unicode.org/udhr/d/udhr_sme.html | olggosaddi = Ovttastuvvan našuvnnat | čujuhuvvon = 03.06.2018}}</ref> dahje '''ON:a julggaštus olmmošvuoigatvuođaid birra'''<ref name="sv-sd">{{Neahttagáldu | namma = Olmmošvuoigatvuođat | čujuhus = https://www.sametinget.se/6060 | olggosaddi = Ruoŧa Sámediggi | čujuhuvvon = 03.06.2018}}</ref> lea julggaštus man [[Ovttastuvvan našuvnnat]] leat dohkkehan[[juovlamánu 10.]] b. [[1948]] dan goalmmát [[Ovttastuvvan našuvnnaid oaivečoahkkindievasčoahkkin|oaivečoahkkimisdievasčoahkkimis]]. Julggaštusa dohkkeheamis jienastii 48 riikka. Ii mihkkige riika leat jienastan vuostái, muhto gávcci riikka biehtadii jienasteamis ([[Sovjetlihttu]] ja eará [[nuortabloka|nuortablokka]] riikkat, [[Lulli-Afrihká]] ja [[Saudi-Arábia]]){{Gáldu váilo}}. [[Juovlamánu 10.]] b. ávvuduvvo juohke jagi [[Olmmošvuoigatvuođaid beaivi|olmmošvuoigatvuođaid beaivin]].

Dakkaviđe dan historjjálaš dáhpáhusa maŋŋel oaivečoahkkindievasčoahkkin ávžžui buot miellahtoriikkaid almmustahttit julggaštusa. Riikkaid dáhttojuvvui "juohkit ja lasihit dieđuid, lohkat ja čilget dan skuvllain ja eará oahppolágádusain eará riikkaid ja guovlluid beroškeahttá politihkalaš diliin".<ref>http://www.unhchr.ch/udhr/lang/fin.htm {{fi}}</ref>

Julggaštusa virggálaš teaksta lea oažžumis ON guđa virggálaš gillii: [[Arábagiella|arábagillii]], [[Eaŋgalsgiella|eaŋgalasgillii]], [[Fránskkagiella|fránskkagillii]], [[Kiinnágiella|kiinnágillii]] ja [[Ruoššagiella|ruoššagillii]]. Dasa lassin máŋga ON miellahtoriikkain leat čuvvon oaivečoahkkimadievasčoahkkima ávžžuhusa ja [[jorgaleapmi|jorgalan]] julggaštusa iežas gillii. Dan rádjái julggaštus lea jorgaluvvon 369 [[Giella|gillii]] dahje suopmanii.

oaivečoahkkindievasčoahkkin dákko bokte almmuha