Erohusat artihkkala «Olmmošvuoigatvuođaid oppamáilmmálaš julggaštus» veršuvnnaid gaskkas

Sisdoallu sihkkojuvvon Sisdoallu lasihuvvon
div
#-div
Gurgadas 57:
'''Artihkal 10.''' Go geange vuoigatvuođat ja geatnegasvuođat galget mearriduvvot, ja go su vuostá nostojuvvon [[rihkussivahus|ráŋggáštussivahus]] galgá merrejuvvot, de juohke olbmos lea ollislaš dássásaš vuoigatvuohta oažžut vánhurskkis ja almmolaš ášševuodjima sorjjasmeahttun ja bealátkeahtes duopmostuolu ovddas.
 
'''Artihkal 11.'''
'''Artihkal 11.''' # Juohke olbmos guhte ráŋggáštusvuloš daguin sivahuvvo, lea vuoigatvuohta lohkkojuvvot vigiheapme gitta dasságo su sivalašvuohta lea nanuduvvon almmolaš duopmostuolu riektemeanuin, main sus leat leamaš buot dat dáhkádusat mat leat dárbbašlaččat iežas bealuštussii.
 
# Ii oktage galgga dubmejuvvot ráŋggáštussii dakkár dagu dahje šláibmahusa ovddas, mii dahkuáiggi ii lean ráŋggáštusvuloš našuvnnalaš lága mielde dahje álbmotrievtti mielde. Iige galgga garraset duomu sáhttit cealkit go dan mii lágas leai mearriduvvon dalle go ráŋggáštusvuloš dahku dáhpáhuvai.
Gurgadas 63⟶ 64:
'''Artihkal 12. '''Ii oktage galgga gillát evttolaš seaguheami iežas priváhtaeallimii, bearrašii, ruktui dahje reivelonohallamii, iige alageavvama gudni dahje máinnolmasvuođa ala. Juohkehaš lea vuoigaduvvon lága suodjalussii dakkár seaguheami dahje alageavvama vuostá.
 
'''Artihkal 13. '''
'''Artihkal 13. '''# Juohkehaččas lea vuoigatvuohta friddja johtalit ja friddja válljet alccesis orrunsaji stáhta rájiid siskkobealde. # Juohkehaččas lea vuoigatvuohta vuolgit riikkas eret, maiddái iežas riikkas, ja máhccat ruoktot iežas riikii.
 
# Juohkehaččas lea vuoigatvuohta vuolgit riikkas eret, maiddái iežas riikkas, ja máhccat ruoktot iežas riikii.
'''Artihkal 14. '''# Juohkehaččas lea vuoigatvuohta vierroriikkain ohcat ja oažžut dorvobáikki doarrádallama sivas. # Dát vuoigatvuohta ii sáhte čurvojuvvot doarjjan go riektedoarrádallama duođalaš vuođđun leat eahpepolitihkalaš rihkkosat dahje dagut, mat leat Ovttastuvvon Našuvnnaid ulbmiliid ja vuođđojurdagiid vuostá.
 
'''Artihkal 14. '''
'''Artihkal 15. '''# Juohkehaččas lea vuoigatvuohta stáhtaboargárvuhtii. # Ii ovttasge galgga evttolaččat váldojuvvot eret stáhtaboargárvuohta, dahje biehttaluvvot vuoigatvuohta molsut stáhtaboargárvuođa.
# Juohkehaččas lea vuoigatvuohta vierroriikkain ohcat ja oažžut dorvobáikki doarrádallama sivas.
 
'''Artihkal 14. '''# Juohkehaččas lea vuoigatvuohta vierroriikkain ohcat ja oažžut dorvobáikki doarrádallama sivas. # Dát vuoigatvuohta ii sáhte čurvojuvvot doarjjan go riektedoarrádallama duođalaš vuođđun leat eahpepolitihkalaš rihkkosat dahje dagut, mat leat Ovttastuvvon Našuvnnaid ulbmiliid ja vuođđojurdagiid vuostá.
'''Artihkal 16. '''# Dievasahkásaš dievdoolbmuin ja nissonolbmuin lea vuoigatvuohta náitalit ja vuođđudit bearraša almmá mange ráddjehusa mii boahtá nális, našuvnnalašvuođas dahje oskkus. Sis lea gáibádus dássásaš vuoigatvuođaide náitosa dáfus, náitosa áiggi ja náitosa háddjehusa maŋŋá. # Náittosvuhtii mannan galgá dušše dalle dáhpáhuvvat go friddja ja ollislaš mieđáhus guktuid saddi beallelaččaid bealis lea duođaštuvvon. # Bearaš lea servodaga lunddolaš vuođđooktavuohta ja servodat ja stáhta galgá dan suodjalit.
 
'''Artihkal 15. '''
'''Artihkal 17.''' # Juohkehaččas lea vuoigatvuohta opmodaga eaiggáduššat, okto dahje earrásiiguin searválagaid.
# Juohkehaččas lea vuoigatvuohta stáhtaboargárvuhtii.
 
'''Artihkal 15. '''# Juohkehaččas lea vuoigatvuohta stáhtaboargárvuhtii. # Ii ovttasge galgga evttolaččat váldojuvvot eret stáhtaboargárvuohta, dahje biehttaluvvot vuoigatvuohta molsut stáhtaboargárvuođa.
 
'''Artihkal 16. '''
'''Artihkal 16. '''# Dievasahkásaš dievdoolbmuin ja nissonolbmuin lea vuoigatvuohta náitalit ja vuođđudit bearraša almmá mange ráddjehusa mii boahtá nális, našuvnnalašvuođas dahje oskkus. Sis lea gáibádus dássásaš vuoigatvuođaide náitosa dáfus, náitosa áiggi ja náitosa háddjehusa maŋŋá. # Náittosvuhtii mannan galgá dušše dalle dáhpáhuvvat go friddja ja ollislaš mieđáhus guktuid saddi beallelaččaid bealis lea duođaštuvvon. # Bearaš lea servodaga lunddolaš vuođđooktavuohta ja servodat ja stáhta galgá dan suodjalit.
 
# Náittosvuhtii mannan galgá dušše dalle dáhpáhuvvat go friddja ja ollislaš mieđáhus guktuid saddi beallelaččaid bealis lea duođaštuvvon.
 
# Bearaš lea servodaga lunddolaš vuođđooktavuohta ja servodat ja stáhta galgá dan suodjalit.
 
'''Artihkal 17.'''
'''Artihkal 17.''' # Juohkehaččas lea vuoigatvuohta opmodaga eaiggáduššat, okto dahje earrásiiguin searválagaid.
 
# Ii ovttasge galgga su opmodaga evttolaččat eret váldojuvvot.
Gurgadas 79⟶ 95:
'''Artihkal 19. '''Juohkehaččas lea vuoigatvuohta oaivil- ja sátnefriddjavuhtii. Dát vuoigatvuohta sisttisdoallá friddjavuođa čuoččuhit oaiviliid almmá earrásiid seaguhusa haga, ja friddjavuođa ohcat, vuostáváldit ja almmuhit dieđuid ja oainnuid juohkelágán diehtojuohkingaskomiid čađa, beroškeahttá riikarájiin.
 
'''Artihkal 20. '''
# Juohkehaččas lea vuoigatvuohta ráfálaš čoahkkimiin ja ovttastumiin friddja oassádallat.
 
# Ii oktage galgga bággejuvvot searvat makkárge ovttastupmái.
 
'''Artihkal 21. '''
# Juohkehaččas lea vuoigatvuohta leat osolaš iežas riikka stivrejumis, juogo vuigestaga dahje friddja válljejuvvon ovddasteddjiid bokte.
 
# Juohkehaččas lea dássásaš vuoigatvuohta beassat iežas riikka almmolaš doaimmaide.
Gurgadas 91⟶ 109:
'''Artihkal 22. '''Servodatmiellahttun lea juohkehaččas vuoigatvuohta [[sosiáladorvu|sosiálalaš oadjebasvuhtii]] ja juohkehaš sáhttá gáibidit ahte dat ekonomalaš, sosiálalaš ja kultuvrralaš buorit, mat leat vealtameahttun dárbbašlaččat olbmo árvui ja su persovnnalaš friddja ovdáneapmái, duohtandahkkojuvvojit našuvnnalaš doaibmabijuid bokte ja internašuvnnalaš ovttasbarggu bokte vuhtiiválddedettiin juohke sierralaš stáhta organisašuvnna ja veahkkeváriid.
 
'''Artihkal 23. '''
'''Artihkal 23. '''# Juohkehaččas lea dássásaš vuoigatvuohta oažžut barggu, beassat friddja válljet alccesis fitnu, oažžut vánhurskkis ja buriid bargoeavttuid ja oažžut suodjalusa bargguhisvuođa vuostá. # Almmá mange vealahusa haga lea juohkehaččas vuoigatvuohta oažžut seammá bálkká seammá barggu ovddas.# Juohke bargis lea vuoigatvuohta oažžut vánhurskkis ja govttolaš mávssu, mii dáhkida sutnje alccesis ja su bearrašii olmmošárvvolaš áigáboađu, ja mii, juos dárbbašlažžan čájehuvvo, ollistuvvo eará sosiálalaš suodjalusa bokte. # Juohkehaččas lea vuoigatvuohta vuođđudit [[fágasearvi|fágaservviid]], ja miellahttun searvat dakkáriidda, suodjalan dihte iežas beroštumiid.
# Juohkehaččas lea dássásaš vuoigatvuohta oažžut barggu, beassat friddja válljet alccesis fitnu, oažžut vánhurskkis ja buriid bargoeavttuid ja oažžut suodjalusa bargguhisvuođa vuostá.
 
# Almmá mange vealahusa haga lea juohkehaččas vuoigatvuohta oažžut seammá bálkká seammá barggu ovddas.
 
# Juohke bargis lea vuoigatvuohta oažžut vánhurskkis ja govttolaš mávssu, mii dáhkida sutnje alccesis ja su bearrašii olmmošárvvolaš áigáboađu, ja mii, juos dárbbašlažžan čájehuvvo, ollistuvvo eará sosiálalaš suodjalusa bokte.
 
# Juohkehaččas lea vuoigatvuohta vuođđudit [[fágasearvi|fágaservviid]], ja miellahttun searvat dakkáriidda, suodjalan dihte iežas beroštumiid.
 
'''Artihkal 24. '''Juohkehaččas lea vuoigatvuohta vuoiŋŋadussii ja luopmoáigái: dan vuoigatvuođa vuollái gullá maiddái bargoáiggi govttolaš ráddjehus ja mearreáigásaš bálkkáhuvvon luopmu.
 
'''Artihkal 25. '''
'''Artihkal 25. '''# Juohkehaččas lea vuoigatvuohta danmuddosaš [[eallindássi|eallindássái]], ahte dat dáhkida su ja su bearraša [[dearvvašvuohta|dearvvašvuođa]] ja buorredili borramuša, biktasiid, ásodaga ja dearvvašfuola dáfus, ja maiddái dárbbašlaš sosiálalaš addosiid dáfus ja velá lassin oadjebasvuođa dáfus go [[bargguhisvuohta]], [[buohcuvuohta]], [[bargolámisvuohta]], [[leaskavuohta]], [[boarisvuohta]] dahjege muđui birgenvádjitvuohta deaivida, masa olmmoš ieš ii leat sivalaš.
 
# [[Eadni|Etniin]] ja mánáin lea vuoigatvuohta sierralaš ovddasmorrašii ja veahkkái. Buot mánáin, lehkoset sii dal riegádan [[náittosvuohta|náittosvuođa]] siskkobealde dahje olggobealde, galgá lea seammá sosiálalaš suodjalus.
Gurgadas 101⟶ 127:
'''Artihkal 26. '''
# Juohkehaččas lea vuoigatvuohta oahpahussii. [[Oahpahus]] galgá addojuvvot nuvttá, goit álgo- ja vuođđooahpahusa dáfus. [[Álgooahpahus]] galgá leat bákkolaš. Buohkain galgá leat vejolašvuohta fidnooahpahusa oažžut ja buohkaide galgá leat dássásaš vejolašvuohta váldit alit oahpahusa veajuideaset mielde.
 
# Oahpahus galgá atnit joksanmearrin gárgedit olmmošlaš persovnnalašvuođa ja nannudit olmmošvuoigatvuođaid ja vuođđodahkki friddjavuođaid gudnejahttojumi. Dat galgá ovddidit ipmárdusa, sobalašvuođa ja ustitvuođa buot našuvnnaid, buot nállejuhkosiid ja buot religiovnna juhkosiid gaskkas ja dat galgá ovdánahttit Ovttastuvvon Našuvnnaid barggu bisuhan dihte ráfi.
 
# Váhnemiin lea vuosttassadjásaš vuoigatvuohta válljet mánáideaset várás oahpahusvuogi.
 
'''Artihkal 27. '''
'''Artihkal 27. '''# Juohkehaččas lea vuoigatvuohta friddja oassádallat servodaga kultuvrralaš eallimis, návddašit dáidagiin ja šaddat osolažžan dieđalaš ovdáneapmái ja daid buriide, mat das čuvvot.
 
# Juohkehaččas lea vuoigatvuohta oažžut daidda vuoiŋŋalaš ja ávnnaslaš beroštumiide suodjalusa, mat čuvvot boađusin vaikko guđelágán dieđalaš, girjjálaš dahje máhtolaš dahkosis, maid guhtege ieš lea ávdnen.
Gurgadas 110⟶ 139:
'''Artihkal 28. '''Juohkehaš sáhttá gáibidit dakkár sosiálalaš ja internašuvnnalaš ortnega mii ollislaččat sáhttá duohtandahkat daid vuoigatvuođaid ja friddjavuođaid, mat dán julggaštusas leat namuhuvvon.
 
'''Artihkal 29. '''
'''Artihkal 29. '''# Juohkehaččas leat dat geatnegasvuođat servodaga guovdu, mat aittonassii dahket vejolažžan persovnnalašvuođa friddja ja dievaslaš ovdáneami. # Geavahettiin vuoigatvuođaidis ja návddašettiin friddjavuođaidis ii leat oktage earálágán ráddjehusa vuloš, go dakkáriid mat lága bokte leat mearriduvvon aittonassii dáhkidan dihte earrásiid vuoigatvuođaid ja friddjavuođaid dárbbašlaš dovddiidusa ja gudnejahttojumi ja deavdin dihte daid gáibádusaid maid morála, almmolaš ortnet ja oppalaš buorredilli demokráhtalaš servodagas rievttuid mielde ovdandivvu.
# Juohkehaččas leat dat geatnegasvuođat servodaga guovdu, mat aittonassii dahket vejolažžan persovnnalašvuođa friddja ja dievaslaš ovdáneami.
 
'''Artihkal 29. '''# Juohkehaččas leat dat geatnegasvuođat servodaga guovdu, mat aittonassii dahket vejolažžan persovnnalašvuođa friddja ja dievaslaš ovdáneami. # Geavahettiin vuoigatvuođaidis ja návddašettiin friddjavuođaidis ii leat oktage earálágán ráddjehusa vuloš, go dakkáriid mat lága bokte leat mearriduvvon aittonassii dáhkidan dihte earrásiid vuoigatvuođaid ja friddjavuođaid dárbbašlaš dovddiidusa ja gudnejahttojumi ja deavdin dihte daid gáibádusaid maid morála, almmolaš ortnet ja oppalaš buorredilli demokráhtalaš servodagas rievttuid mielde ovdandivvu.
 
# Diet vuoigatvuođat ja friddjavuođat eai guđege dáhpáhusas sáhte adnojuvvot vuostá Ovttastuvvon Našuvnnaid ulbmiliid ja vuođđojurdagiid.