Erohusat artihkkala «Leammi álbmotmeahcci» veršuvnnaid gaskkas

Sisdoallu sihkkojuvvon Sisdoallu lasihuvvon
Čoahkkáigeassu váilu
Gurgadas 6:
Leammi álbmotmeahci guovllus golggiidit máŋggat stuorra jogat: Leammijohka, Anárjohka, Riebanjohka ja Avviljohka. Leammis lea vejolaš oaidnit maid measta buot Davviguovllu luonddu máŋggabealalašvuođa dego boares beahcevuvddiid, viiddes duottarálážiid, soahkevuvddiid ja jekkiid. [[Suopma|Suoma]] stáhta suodjalanguovlluid dikšumis vástida [[Meahciráđđehus]].
 
Leammi álbmotmeahcceguovlu lei dolin guolásteaddjisápmelaččaid, dálá anaraččaid guolástan- ja bivdoeana. Goddebivdima historjjá fas muitalit dološ godderoggit miehtá johgáttiid ja mutkkiid. Dálá áigge stuorámus oassi Leammi álbmotmeahcis gullá [[Sállevári]] bálgosii. Meahci davimus guovllut gullojit [[Muotkkeduoddara]] bálgosii ja lullin fas [[Kuivasalmi]] bálgosii. Boazodoalu lassin álbmotmeahcci lea báikkálaš olbmuide dehálaš bivdo-, guolástan- ja lupmenguovlu.
 
== Historjá ==
Leammi suodjalusárvvuid leat guorahallan juo árrat. Meahccedikšut gártejedje [[1900-lohku|1900-logu]] álggus dálá álbmotmeahci guovllu ja gávnnahedje, ahte vuovddit Leammileagi olggobealde ledje hájilassii ja árvvuheamit. [[1920-lohku|1920-logus]] Meahciráđđehus álggahii čuohppamiid ja muora doalvuma [[Norga|Norgii]]. Stuorra muorragávppi ollašuhttima dihte máŋggáid [[Anárjávrri]] guovllu vuvddiid lei dárbu čuohppagoahtit. Jagis 1931 Meahciráđđehus goittot mearridii, ahte Leammi mehciid ii leat lohpi čuohppat.
 
1949 Suoma luonddudieđálaš searvvit evttohedje stáhtaráđi vuođđuđitvuođđudit ođđa suodjalanguovlluid. Stáhtaráđđi ásahii dán várás komitea, mii válmmaštallagođii ášši. Komitea ovdanbuktojupmi lei gárvvis 1953, ja dat sisttisdoalai evttohusa Leammi álbmotmeahci vuođđuđeapmáivuođđudeapmái.
Álbmomeahcci vuođđuđuvvuivuođđuduvvui jagis 1956 ja dan sturrodat lei 385 km². Das maŋŋá álbmotmeahci leat viiddidan guktii, vuos 1971:s ja nuppes 1981:s. Suopma evttohii jagis 1998, ahte Leammi álbmotmeahcci laktojuvvolivččii [[Eurohpá uniovdna|Eurohpá Uniovnna]] Natura 2000- suodjalanguovlofierpmádahkii.
 
[[File:Lemmenjoki Autumn.JPG|thumb|vasen|Ruški Leammis]]
Gurgadas 22:
 
== Johtinoktavuođat ==
Leammi álbmotmeahcci lea [[Anár]]-[[Gihttel]] geainnu (nr 955) ja [[Anár]]-[[Áŋŋel]] geainnu (nr 9553) gaskkas. Geainnut johtet álbmotmeahci davviravdda ja nuortaravdda guora. Biillain beassá [[Njurggoluovtta]] gillái, gos lea geassit rabas rávvenstohpu. Njurggoluovttas lea geassit maiddái mohtorfanasokta-
vuohta Ravadasjávrri ávdinstohpui ja [[Kultahaminai]]. Almmolaš fievrruiguin Anárii beassá [[linjebiila|linjabiillain]], muhto ii Leammái (Njurggoluktii). Lagamus girdišillju gávdno [[Avvil|Avvilis]].
 
== Vánddardeapmi ja meallunjohtolagat==
Leammi álbmotmeahcis leat merkejuvvon bálgát sullii 60 km. Bálgáid guoras leat dolastallanbáikkit ja dálkesuojit. Álbmotmeahci vánddardanavádagas sajusdola cahkkeheapmi ja gohtten lea lobálaš dušše dan várás čujuhuvvon báikkiide. Vánddardeaddji galgá váldit vuhtii maiddái meahci ráddjenavádaga, gos johtin lea ráddjejuvvon luonddu ja eanavuođu suodjaleami dihte.
 
Leammi sáhttá meallut Njurggoluovttas guovtte guvlui. Njurggoluokta – Kultasatama lea sullii 20 km guhkkosaš meallunjohtolat. Njurggoluovttas sáhttá vuolgit Leammi mielde maiddái Báđára guvlui, ja doppe beassá joatkit ain Juvdujoga fiesttarbeallái Solojávrái, gos mátkki sáhttá loahpahit fanassátkui. Reaissu guhkkodat lea sullii 40 km. [[Juvdujoga]] mielde sáhttá meallut maid ain Anára girkosiidii. Kanohtaid sáhttá láigohit Njurggoluovttas.
 
== Gallestallan ==