Erohusat artihkkala «Märät säpikkäät. Sápmi underground – Saamelaisten käyttöopas» veršuvnnaid gaskkas

'''Märät säpikkäät. Sápmi underground – Saamelaisten käyttöopas''' (sá. [[Njuoska bittut]]. Sápmi underground – movt ipmirdit sápmelaččaid) lea suomagielat giehtagirji sámiid birra. <ref>http://areena.yle.fi/radio/2044966</ref> Girjji leat čállán Njuoska bittut –guovttos [[Ánne Kirste Aikio]] ja [[Suvi West]] ovttas girječálli ja antropologa Esa Salmisiin. Johnny Kniga –goasttádus almmustahtii giehtagirjji jagis 2013.<ref>http://www.johnnykniga.fi/kirjat/-/product/no/9789510399545</ref> Bargu sisdoallá albma rávvagiid ja fáktadieđuid, muhto maiddái underground- dahje suollemas informašuvnna sámekultuvrras.<ref>http://areena.yle.fi/radio/2044966</ref>

==Ulbmiljoavku==

''Märät säpikkäät. Sápmi underground – Saamelaisten käyttöopas'' lea gudnečájáhus buot sápmelaččaide ja earenoamážit dat veahkeha suopmelaččaid ipmirdit sápmelaš álgoálbmoga. Girji lea oaivilduvvon davvin mátkkošteaddji olbmuide, sápmelažžii liikostuvvan suopmelaččaide ja buohkaide, geat leat beroštuvvan [[Ultima Thule]] -kultuvrras.<ref>Aikio, K., Salminen E. ja West, S.:"Märät säpikkäät. Sápmi underground - Saamelaisten käyttöopas", 2013 siidu 8</ref> Skenet-siiddus leat árvalan, ahte váldoulbmiljoavku leat 20-30-jahkásaš náitalkeahtes olbmot, dasgo girji doallá sisttis olu irgidan- ja festenrávvagiid.<ref>http://www.skenet.fi/artikkeli/13/10/marat-sapikkaat</ref>

==Duogáš==

Aikio ja West hutkkaiba čállit girjji iežaska kultuvrras, go Salminen jearahalai sudno Madventures-joavkku girjji várás. ''Märät säpikkäät. Sápmi underground – Saamelaisten käyttöopas'' lea čállojuvvon suopmelaččaid beroštumi ja nuppe dáfus diehtemeahttunvuođa dihte. Dahkkit háliidedje lebbet dieđu sápmelaččain danin go sin mielde suopmelaččat orrot diehtime eanet eará riikkaid álgoálbmogiin. <ref>Aikio, K., Salminen E. ja West, S.:"Märät säpikkäät. Sápmi underground - Saamelaisten käyttöopas", 2013 siidu 8</ref><ref>http://www.levinyt.fi/news.php?id=3181&print=2</ref>

==Sisdoallu==

Bargu gieđahallá sámekultuvrra iešironiijalaččat<ref>http://www.johnnykniga.fi/kirjat/-/product/no/9789510399545</ref> ja lea juhkkojuvvon gávcci oassái [[Sápmi|Sámi]] jagiáiggiid mielde. Dálvi, giđđadálvi, giđđa, giđđageassi, geassi, čakčageassi, čakča ja čakčadálvi leat dego rámat loguide. Girjjis leat diehtogirjeláganit fáktadieđut go fáddán leat ovdamearkka dihte suomaiduhttin, boazodoalu spirevahágat ja citysápmelaččaid identiteahttakrisat.<ref>Aikio, K., Salminen E. ja West, S.:"Märät säpikkäät. Sápmi underground - Saamelaisten käyttöopas", 2013 siiddut 193 ja 242</ref><ref>http://www.youtube.com/watch?v=2OwqWam0gxo</ref><ref>http://www.levinyt.fi/news.php?id=3181&print=2</ref> Giehtagirji gieđahallá maid sámiid historjjá, politihka ja duoji. Bargu sisdoallá goittotge maid suollemasat dieđu sámekultuvrras, dego rávvagiid lávus láhttemis. Girjjis leat gárvodan- ja ávvudanrituálat, njálgga reseapttat ja irgidanrávvagat.<ref> http://www.skenet.fi/artikkeli/13/10/marat-sapikkaat</ref> Aikio ja West mielde girji leage dievva kultuvra, ráhkisvuohta ja ávvudeapmi. Salmisa mielde barggus oidnojit seahkálagaid boaresáigásaš antropologiija, humor ja duippideapmi. <ref>Aikio, K., Salminen E. ja West, S.:"Märät säpikkäät. Sápmi underground - Saamelaisten käyttöopas", 2013 siiddut 8-9 </ref>

 

Aikio ja West deattuheaba, ahte girji lea čállojuvvon sudno geahččanguovllus. Dat lea sudno mielde dušše oasáš sápmelašvuođas iige olles duohtavuohta álbmogis. <ref>http://www.youtube.com/watch?v=2OwqWam0gxo</ref> Maid Skenet-siiddus lohket, ahte girji ii leat dárkkuhuvvon čiekŋalis analysan, muhto baicce guovtti nuorra nissona suohtas ja persovnnalaš oaidnun sápmelašvuođas.<ref> http://www.skenet.fi/artikkeli/13/10/marat-sapikkaat</ref>

==Vuostáiváldin==

Girji bođii olggos čakčamánu 30. beaivi, ja dan gudnin sihke Helssegis ja Anáris ordnejuvvojedje almmustahttindilálašvuođat. <ref>http://areena.yle.fi/radio/2044966</ref> <ref>https://www.facebook.com/events/168726286666478/?ref=22</ref> Madventures-joavkku Riku Rantala mielde girjji gánneha lohkat eandalii juos lea davás vuolgime amas čurboš. Maid girječálli Mikko-Pekka Heikkinen lea rábmon girjji.<ref>Aikio, K., Salminen E. ja West, S.:"Märät säpikkäät. Sápmi underground - Saamelaisten käyttöopas", 2013 bearbma</ref> Opettaja-bláđi neahttasiidu muitala suomagiela lektor Netta Walldénis, gii áigu geavahit girjji eatnigiela diimmuin. Su mielde girji heive bures oahppogirjji oktii.<ref>http://www.opettaja.fi/cs/Satellite?c=Page&pagename=OpettajaLehti%2FPage%2Fjuttusivu&cid=1351276519632&juttuID=1355755433014</ref> Dan sadjái Skenet-neahttasiidu kritisere barggu das, ahte gaskkohagaid dat čájeha sápmelašvuođa eksotihkalaččabun go dat duohtavuođas leage. Goittotge siidu mieđiha, ahte stuorámus oassi girjji sisdoalus lea beroštahtti, dat lea čállojuvvon njuovžilit ja maid humor lea mielde. Girjjis oidno polihtalaš ja feministtalaš vuođđu, ja dat váldá beali.<ref> http://www.skenet.fi/artikkeli/13/10/marat-sapikkaat</ref>

==Gaskavuohta tv-prográmmii==

Ánne Kirste Aikio ja Suvi West leaba šaddan dovddusin Märät säpikkäät-prográmmas (sá. Njuoska bittut). Girji spiehkasta prográmmas dien lahkái ahte dat gieđahallá sápmelašvuođa, go fas prográmmas lea gažaldat eanetge suopmelašvuođas.<ref>http://www.youtube.com/watch?v=2OwqWam0gxo</ref> Girjjis lea maid persovnalaččat geahččanguovlu<ref>http://www.levinyt.fi/news.php?id=3181&print=2</ref>, ja nuppegežiid go prográmmas dahkkit eai doaimma neavttára rolla mielde. Prográmma ja girjji stiillat leat seammasullasaččat, muhto girji ii liiggástala dahje generalisere seamma olu.<ref> http://www.skenet.fi/artikkeli/13/10/marat-sapikkaat</ref>

==Geahča maid==

Lohkančájánas goasttideaddji siidduin http://www.johnnykniga.fi/sample-pages/9789510399545_lukun.pdf

==Gáldut==