Erohusat artihkkala «Norgga vuođđoláhka» veršuvnnaid gaskkas

Sisdoallu sihkkojuvvon Sisdoallu biddjon
u Bohtta lasihii: {{Vuođđoartihkal}} using AWB
Gurgadas 1:
{{Vuođđoartihkal}}
'''Gonagasriika Norgga Vuođđoláhka''' ({{g-no|Kongeriket Norges Grunnlov}}) mearridii [[Riikačoakkáldat]] [[Eidsvoll|Eidsvollas]]as [[Eidsvollvistti|Eidsvollvisttis]]s 16. beaivve miessemánus [[1814]]:s; 17. beaivvi miessemánus 1814:s válljejuvvui [[Christian Fredrik]] ([[Dánmárku|Dánmárkku]] ruvdnaprinsa) gonagassan. Konstitušuvdna beaiváduvvui ja julggaštuvvui seamma beaivvi. [[Vuođđoláhka]] vuolláičállojuvvui 18. beaivve miessemánus 1814:s. Oanehis soahtama maŋŋel Ruoŧain bággejuvvui Norga uniovdnii Ruoŧain. Gonagas Christian abdiserii (celkkii eret norgga truvnnu) [[Mossakonvenšuvnna]] dihte mii čállojuvvui borgemánu 14. beaivvi, ja [[Stuoradiggi]] Vuođđolága ođasmahtii vejolášdahkkandihte uniovnna 4. beaivvi skábmamánus jagi 1814:s. Dát rievdaduvvoje go uniovdna loahpahuvvui 7. beaivvi geassemánus [[1905]]:as- mii lei álgu ođđaáigásaš iešheanalaš Norgan.
 
Vuođđoláhka lea oktan [[luondduriekti|luonddurievtti]] riektavuođđoprinsihpain Norgga stáhtavuogádagas konstitušuvnna deaŧaleamos oasit. [[Nicolai Wergeland]] čálii jagis 1814: "Vuođđoláhka Gonagasriika Norgga álgoevttohus Riikačoakkalmasas Eidsvollas jagis 1814".
 
Vuođđoláhka lei movttiiduvvon [[USA iešmearrideamijulggaštus]]as jagis [[1776]], [[fránska revolušuvdna|fránska revolušuvnnas]] jagis [[1789]], [[Ruoŧa ráđđehusvuohki|Ruoŧa ráđđehusvuogis]] jagis [[1809]] ja [[spánska konstitušuvdna|spánska konstitušuvnnas]] jagis [[1812]], ja fápmojuohkin lei Eurohpá eanemus radikála konstitušuvdna su áiggis. Muhto unnit stivrenvuogi mielde, mii lei ovdánan Englánddas, parlamentarisma. Dovdui ahte ledje bajásčuvgenáiggi ideálat, erenoamáš Montesquieus oahpu fápmojuohkin birra.
Vuođđoláhka lea alimus riektegáldu Norggas. Eará mearrádusat mat nákkastit dainna fertejit hilgojuvvot [[lex-superior-prinsihppa| lex-superior-prinsihpa]] mielde. Vuođđolágas sisttisdollojit mearrádusat stádahámi-, [[olmmošvuoigatvuohta|olbmuidvuoigatvuođaid]]-, láhka-addifápmu|láhka-addifámolaččaid- ([[Stuoradiggi]]), [[doaibmanfápmu|doaibmanfámolaččaid]] ([[Ráđđehus]]) ja dupmen-fápmu|dupmen-fámolaččaid (duopmostuolut) birra.
[[Vuođđolágadokumeanttat]] leat [[Stuoradiggearkiiva|Stuoradiggearkiivva]] hálddus.
 
Gurgadas 18⟶ 19:
 
== Olggobeal leaŋkkat ==
 
*http://www.gonagasviessu.no/c74945/artikkel/vis.html?tid=75746
*[http://www.vg.no/pub/vgart.hbs?artid=155467 Reform av Grunnloven] (VG, 2007)
Gurgadas 24:
* [http://www.stortinget.no/saker/dokumenter/dok12_03_04.html Dokument nr. 12 (2003-2004)] Grunnlovsforslag fremsatt på det 148. Storting
 
[[CategoryKategoriija:Vuođđolágat]]
 
[[be:Канстытуцыя Нарвегіі]]