Erohusat artihkkala «Israel Ruong» veršuvnnaid gaskkas

Sisdoallu sihkkojuvvon Sisdoallu biddjon
AnneEi (ságastallan | rievdadusat)
Čállán.
AnneEi (ságastallan | rievdadusat)
Čállán.
Gurgadas 1:
'''Johan Israel Ruong''' (riegádan 1903:s Árjeluovas, jápmán 1986:s) lei ruoŧa-Sámi gielladutki, politihkkár ja professor sámegielas ja kultuvrras Uppsala universitehtas. Son lei daid čeahpimusaid searvvis dáid fáttáin, ja son searvvai sámedutkan bargguide ja barggai maid garrasit sámi vuoigatvuođaid ovddas.[1]<ref name=SNL>{{webbref|url=http://snl.no/Johan_Israel_Ruong|titel=Johan Israel Ruong|verk=Store norske leksikon|hämtdatum=8 juni 2011}}</ref>
 
Israel Ruonga eatnigiella lei [[bihtánsámegiella]]. Su váhnemat leigga katekehtat ja oruiga Harrokas. Su váhnemat ja máŋga oappá ja vielja basttáhalle spánska golgodávdii (spanskesyken) mii bođii Árjeluktii 1920:s. Ruonga bajásšaddama birra Harrokas muitaluvvo vuđolaččat čállosis “''Harrok – ett samiskt nybygge i Pite Lappmark''” maid ''Kultur på karrig jord: festskrift til Asbjørn Nesheim'' almmuhii. Son čađahii oahpaheaddjioahpu [[Luleju]]s, ja barggai oahpaheaddjin Jukkasjärvis Nomadskolenis. 1943:s Ruong gárvii doavtterbarggu čállosiin ''Lappische Verbalableitung dargestellt auf Grundlage des Pitelappischen''. Gaskkal 1947-1967 barggai son johtaleaddjiskuvlabearráigeahččin. Ruong barggai iešguđetlágan oainnuiguin sámegiela dáfus, erenoamážit morfologiijain.
 
Ruong lei professor [[Sámegiella|sámegielas]] ja etnologiijas Uppsala universitehtas áigodagas 1949-1969,<ref name=SNL/> ja oaččui peršuvnnalašpersovnnalaš professoráhta 1969:s. Israel Ruong lei okta dain gii álggahii ''Davvi sámi instituhta'', ja son barggai maid álggahemiin ovtta sámi instituhta Upmis. Ovttas Knut Bergslandain lei son vuođđudeaddji ''Bergsland-Ruong-ortografiijai'' 1948:s. Dáinna ođđa ortografiijain almmuhii Ruong oahppogirjji ''Min sámegiella'' (1970).
 
Ruong lei maid mielde sámepolitihkas ja vuođđudeamis SSR:s, ''Svenske Samarnas Riksförbund'' (Ruoŧa Sámiid Riikasearvi), 1950:s. Son lei sátnejođiheaddji SSR:s áigodagas 1959-1967. 1960:s 1973:a rádjái lei son redaktevra ''Samefolket'' aviissas.
 
Davvi sámi instituhtta vuođđudii 1983:s ''Israel Ruong-stipendiáhta''. Dát juhkko jahkásaččat dutkiide geat barget dutkanbargguiguin mat gullet fáttáide maiguin professor Israel Ruong ieš barggai.<ref>{{webbref|url=http://www.samiskhs.no/index.php?c=211&kat=Israel+Ruong+stipeanda|titel=Israel Ruong stipeanda|verk=Sámi allaskuvla|hämtdatum=8 juni 2011}}</ref>
 
==Girjjálašvuohta==
* ''Studier i lapsk kultur i Pite lappmark och angränsande områden''(1944)
* ''Formlära'' (1957)
* ''Niilas ja su sii'da'' (1965)
* ''Dovdagat ja bargot'' (1967)
* ''Samerna'' (1969)
* ''Min sámegiella'' (1970)
* ''Samerna - i historien och nutiden'' (1982)
* ''Index till samefolkets egen tidning-Samefolket 1918-1973 (1985)
 
==Čujuhusat==
<references/>