Erohusat artihkkala «Davvisámegiela ortografiija» veršuvnnaid gaskkas

== Erohusat čállinvugiid gaska ==

 

 

# Innsikt i prinsippa for utforminga av ortografiar

# Erohus čállinvugiin riikkaid gaska

 

 

 

 

[[Nils Vibe Stockfleth]] ráhkadii sámegiela grammatihka 1840:s, inspireren [[Rasmus Rask]].

 

 

Den såkalla ''Friis-rettskrivinga'' er den rettskrivinga som er brukt i [[Den samiske bibelen]] frå [[1895]], og som er i bruk i [[Nuorttanaste]], det hundreårgamle bladet til [[Finnemisjonen]]. Til skilnad frå alle andre samiske rettskrivingar har denne dermed vorte lese av dei aller fleste samar, i over hundre år.

 

[[J.A. Friis]] tok opp arbeidet med Bibelomsetjinga etter at Stockfleth ikkje vart ferdig med meir enn det nye testamentet. Viktig for arbeidet var at Friis fekk ein hjelpar med samisk som morsmål. Som eit resultat av rettsoppgjeret etter [[Kautokeinoopprøret]] i [[1854]] vart [[Hans Jacobsen Hætta]] dømt til fengselsstraff i Kristiania. I fengselet, og seinare etter at han hadde sona ferdig, omsette han Bibelen til nordsamisk, i lag med J.A. Friis.

 

 

Konrad Nielsen si rettskriving er den rettskrivinga som Konrad Nielsen utvikla til bruk i ordboka si, og i læreboka si. Det er framleis denne ortografien som blir brukt når nordsamiske språkeksempel blir sitert i den internasjonale finskugriske faglitteraturen. Ortografien vart aldri teke i praktisk bruk, dette var ei tid med svært lite samisk tekst i det heile, og det vesle som var (som [[Nuorttanaste]]) vart skrive med Friis sin ortografi. Fleire generasjonar av norske prestar fekk likevel opplæring i samisk med Nielsen si lærebok, etter denne rettskrivinga.

 

==1979-čállinvuohki==

 

== Geahča earálágan čállinvugiin čállojuvvon teavstta ==